Op 20 april 2012 kreeg de heer J.V.M. (Jan) Out de Emil Ludenpenning in het Stadhuis te Naarden.

De redenen zijn, samengevat, zijn indrukwekkend aantal publicaties over de lokale en regionale geschiedenis en het met zijn onvermoeibaar enthousiasme opwekken van belangstelling voor de lokale en regionale historie bij zowel volwassenen als de jeugd.

Dit jaar verzorgde Prof. dr. G.J. Schutte de Emil-Ludenlezing. De titel van zijn voordracht was: Over protestant en katholiek worden. Misverstanden over en weer.

De muziek werd verzorgd door het Duo Sans Souci, bestaande uit Annoesjka Cabo – viool en Frans van Dalen – piano..  

Foto’s Erik van Wijland

Uit het juryrapport

De jury heeft voorgesteld om de Emil Ludenpenning in 2012 toe te kennen aan de heer J.V.M. (Jan) Out op grond van zijn bijzondere verdiensten voor het regionale en lokaal historisch onderzoek en de geschiedschrijving in het werkgebied van de vier betrokken organisaties. Reeds als leerling op de Kweekschool te Maastricht en later vanuit zijn beroep als onderwijzer, kreeg hij interesse voor geschiedenis, later meer specifiek voor lokale historie. In 1965 is hij gaan werken op de Mariaschool in 

Eemnes, de school waar hij zijn hele werkzame leven is gebleven en waarvan hij het laatste ‘hoofd der school’ was. Daar onder de toren van de oude Grote of Nicolaaskerk is zijn belangstelling voor regionale historie verder ontkiemd. Zo nam hij zijn leerlingen mee om die kerk te bekijken en om de geschiedenis van dit gebouw eens nader uit te pluizen. Omdat hij in 1941 in Bussum geboren was, lag de Bussumse geschiedenis hem na aan het hart. Dat resulteerde uiteindelijk in 1976 in zijn eerste boek: Die van Lage Bussum. 

Onderwijl, in het besef dat lokale geschiedenis niet kan worden bedreven in een isolement binnen gemeentegrenzen, was hij in 1969 lid geworden van de Vrienden van het Goois Museum. Deze vereniging werd echter opgeheven, wat bij een aantal jonge leden, maar ook oudere, tot teleurstelling leidde. Een aantal van hen, waaronder Jan Out besloot toen de ‘Commissie ter voorbereiding van een centrale historische organisatie voor het Gooi en omgeving’ op te richten. Dit resulteerde in 1970 tot de oprichting van de Stichting Tussen Vecht en Eem, kortweg TVE, waarvan Jan Out dus één van de medeoprichters was. Hij maakte zich binnen de stichting van 1972 tot en met 1982 verdienstelijk als redactiesecretaris en schreef van begin af aan verscheidene kleinere en grotere artikelen. 

Eén van de doelstellingen van de Stichting Tussen Vecht en Eem was om in haar werkgebied in alle gemeenten de oprichting van lokale historische kringen te realiseren. Het zal dus niet verbazen dat Jan Out dan ook in 1979 aan de wieg stond van de oprichting van de Historische Kring Eemnes. In 1979 en 1980 was hij voorzitter van deze vereniging en van 1980 tot 1987 bestuurslid. Eemnes groeide uit van een kleine agrarische gemeenschap naar een forenzendorp met veel nieuwkomers. Nieuwkomers en autochtone Eemnessers vonden elkaar in de bestudering en beschrijving van de geschiedenis van Eemnes. 

Wat de activiteiten van Jan Out betreft, ging zijn voorkeur niet zozeer uit naar het bestuurlijke werk, maar meer naar historisch onderzoek en de beschrijving van de resultaten op een populaire wijze, die voor een breed publiek toegankelijk was. Zijn bibliografie omvat een indrukwekkende lijst van 43 bijdragen in het kwartaalblad Tussen Vecht en Eem (1971 t/m 2009), 39 bijdragen in het kwartaalblad van de Historische Kring Eemnes (1979 t/m 2010), 7 boeken en enkele bijdragen in landelijke dan wel Utrechtse regionale uitgaven. Daarnaast werkt hij nog voortdurend aan de Kroniek van Eemnes. Jan Out is in 2011 de belangrijke trekker geweest van de Historische Canon van Eemnes, waarin hijzelf een groot deel van de 23 zogenaamde ‘vensters’ heeft geschreven. 

Het epicentrum van zijn belangstelling mag zich dan bevinden in Eemnes, diverse bijdragen aan de geschiedschrijving hebben een regionaal karakter of betreffen een andere gemeente, met name Bussum, Laren, Baarn en Soest. Zijn belangstelling, en dus de resultaten van zijn werk betreffen vooral de kerkgeschiedenis, armenzorg, onderwijs, ambachtsheerlijkheden (Soest, Baarn en Eemnes) en oude kaarten. In verband met de kerkgeschiedenis is hij de laatste jaren actief betrokken bij de Werkgroep Katholiek en Protestant van TVE.

Een belangrijke grondhouding bij de activiteiten van Jan Out klinkt door in het motto ‘Koester het verleden, maar kijk naar de toekomst’. In dat verband is hij vooral ook gericht op het wekken van belangstelling voor geschiedenis bij de jeugd in het Basisonderwijs. Daarbij kan nog genoemd worden dat hij als voorman actief is in de Vereniging Vrijheidsmonument Eemnes en dat hij in het bijzonder de adoptie van het monument door de schooljeugd van Eemnes heeft begeleid. Na zijn pensionering werkte hij mee aan projecten in het onderwijs in Eemnes die werden en worden begeleid door organisaties die in Eemnes actief waren en zijn, laatstelijk Kunst Centraal te Utrecht.

De jury; Wiet de Boer, Ed van Mensch, Bert van der Moolen en Erik van Wijland.

Ondertekend

Naarden, 20 april 2012, 

Drs. F.J.L. van Dulm, Stad en Lande Stichting

Drs. J.L. Vollers, Stichting Tussen Vecht en Eem

Mw. H.M. Laverman-Berbée, Vereniging van Vrienden van het Gooi

Mw. W. de Vries-Kempes, Stichting Gooisch Natuurreservaat