Op vrijdag 19 oktober vond de uitreiking van de Emil Ludenpenning aan dr. Anton Kos plaats in het oude Stadhuis van Naarden. 

De redenen zijn, samengevat, dat hij als geen ander de geschiedenis van de erfgooiers heeft bestudeerd, hierover in talloze boeken en artikelen heeft gepubliceerd en dat hij naast deze publicaties met lezingen en projecten in belangrijke mate heeft bijgedragen inzicht te krijgen in de geschiedenis van de erfgooiers en deze levend te houden.

De Emil-Ludenlezing werd gegeven door mr. Pieter Hoogenraad MA, historicus en kenner van de geschiedenis van Hilversum, met als onderwerp: Sint Vitus, zijn levensgeschiedenis, verering en relatie met het Gooi.

Het Duo Spinoza (Nick Scholten – harp en Annelieke Marselje – viool) verzorgde de muziek.

Foto’s: © Erik van Wijland

---

 
Uit het juryrapport

De jury selecteerde ditmaal voor de Emil-Ludenpenning een rasechte en ook jonge Gooier en heeft hem voorgedragen bij de besturen. De besturen namen vervolgens deze voordracht unaniem over. Op voorstel van de jury besloten zij om, op grond van de in dit juryrapport omschreven verdiensten, de Emil- Ludenpenning in 2018 toe te kennen aan Anton Kos.

Hendrik Antonius Kos komt uit een geslacht van erfgooiers. In 1969 stond zijn wieg in Laren en hij groeide op in Huizen. Zijn middelbare school volgde hij aan de scholengemeenschap Huizermaat. Daarna studeerde Anton middeleeuwse geschiedenis aan de Universiteit van Amsterdam. In 1996 schreef hij zijn doctoraalscriptie: De exploitatie van het goederenbezit van het adellijk jufferenstift te Hoog-Elten. Hieruit bleek duidelijke zijn keuze voor onderzoek naar de geschiedenis van het Gooi. Zijn proefschrift schreef hij als buitenpromovendus aan de Universiteit van Amsterdam en vanaf 2008 aan de Universiteit van Leiden. Hij promoveerde daar in 2008 waarop het boek verscheen: Van Meenten tot marken, een onderzoek naar de oorsprong en ontwikkeling van de Gooise marken en de gebruiksrechten op de gemene gronden van de Gooise markegenoten (1280-1568). Zoals al uit de titel bleek was het de weerslag van een uitvoerige en grondige studie naar vooral de vroegste geschiedenis van de erfgooiers.
 
Van zijn hand verschenen meer boeken en hij schreef vele artikelen voor tijdschriften en periodieken. Hierbij bleek ook een andere liefhebberij en deskundigheid, die van topografische kaarten. Vooral aan de kaarten die betrekking hadden op de geschiedenis van de erfgooiers besteedde hij aandacht. In een breder verband schreef hij in 2013 de Historische Atlas van Hilversum – van esdorp tot mediastad met veel kaart- en beeldmateriaal.  Het voert in dit juryrapport te ver om een overzicht te geven van alle boeken en artikelen.

Hij werd bij uitstek de kenner van de geschiedenis van de erfgooiers. Naast het schrijven zette hij zich ook in voor activiteiten om die geschiedenis levend te houden. Bijzonder was zijn initiatief voor een portrettengalerij met portretfoto’s van de huidige erfgooiers gemaakt door de fotograaf Koos Breukel. Het resulteerde in een tentoonstelling van een selectie van deze prachtige portretfoto’s op groot formaat in Singer Laren en een fraai boek, Erfgooiers geportretteerd, uitgegeven in 2017 ter gelegenheid van het veertigjarig bestaan de van Stichting Stad en Lande van Gooiland.
 
Tijdens zijn studie werkte hij bij Quest International Nederland. Hierna kreeg hij in 1998 aan aanstelling als wetenschappelijk medewerker bij het Zuiderzeemuseum in Enkhuizen. Later werd hij daar, tot zijn vertrek in 2008, Hoofd Collecties & Onderzoek. Vervolgens startte hij in Hilversum een eigen bedrijfje Werk op Zolder. Hij schreef ook boeken over onderwerpen die niets met erfgooiers hadden te maken en werkte aan vele projecten zoals aan het zo gewenste Nationaal Historisch Museum, bij Paleis Het Loo in Apeldoorn en meer regionaal voor het Goois Natuurreservaat en Museum Hilversum. 
 
Je zou Anton kunnen typeren als een echte erfgooier, soms star, alles zelf willen oplossen maar altijd duidelijk en met overtuiging zaken aanpakkend.  Die eigenschappen zitten hem in de genen en zijn van vader op zoon doorgegeven. Erfgooiers stonden immers bekend als onverschrokken, strijdbaar en hadden de naam dat zij altijd duidelijk hun mening lieten horen. Die strijdbaarheid en duidelijke mening hebben Anton en ons veel gebracht, al schuurde het soms wel. Misschien moeten we juist deze eigenschappen van de erfgooiers wel koesteren en gaan beschouwen als immaterieel erfgoed.
 
Voor zijn grondige studie naar de erfgooiers, zijn vele publicaties, zijn projecten met betrekking tot het leven en werk van de erfgooiers en de wijze waarop hij mede door zijn activiteiten heeft bijgedragen om de geschiedenis van de erfgooiers levend te houden hebben de besturen van de vier organisaties besloten om Anton Kos de Emil-Ludenpenning 2018 toe te kennen.
 
De jury: Karen Heerschop, Johan Jorritsma en Ed van Mensch.